شما در حال حاضر اینجا هستید :
مجله اینترنتی ناب آفرینیتوسعه کسب و کار توسعه کسب و کار زنجیره ای (فرانچایزینگ) در ایرانتوسعه کسب و کار زنجیره ای (فرانچایزینگ) در ایرانافزودن دیدگاه
میثم هاشمی نژادکشورهایی که در سال های اخیر به سیستم بازار آزاد روی آورده اند، برای حرکت به سوی یک اقتصاد بازار به سمت فرانچایزینگ چرخش داشته اند. با توجه به گزارش انجمن بین المللی فرنچایز در سال 2015 ، فرنچایزینگ سالانه حدود یک تریلیون دلار فروش خرده فروشی ها را در ایالات متحده شکل داده و بیش از 320 هزار فروشگاه امتیازی در بیش از 100 صنعت در این کشور وجود دارد.
یکی از برجسته ترین پیشرفت های اقتصادی در قرن بیستم، رشد فرانچایزینگ بعنوان یک روش انجام کسب و کار است.
کشورهایی که در سال های اخیر به سیستم بازار آزاد روی آورده اند، برای حرکت به سوی یک اقتصاد بازار به سمت فرانچایزینگ چرخش داشته اند. با توجه به گزارش انجمن بین المللی فرنچایز در سال 2015 ، فرنچایزینگ سالانه حدود یک تریلیون دلار فروش خرده فروشی ها را در ایالات متحده شکل داده و بیش از 320 هزار فروشگاه امتیازی در بیش از 100 صنعت در این کشور وجود دارد. پس از ایالات متحده و انگلستان کشورهایی نظیر هند و سنگاپور و ترکیه شروع به طراحی سیستم های فرانچایزینگ نمودند. و فرانچایزینگ را بعنوان یک گزینه توسعه کسب و کار با دوام دنبال نمودند.
حال سوالی که پیش می آید این است که چرا این صنعت در ایران ضعیف است. و کسب و کارهای داخلی استراتژی رشد و توسعه خود را بر مبنای این روش قرار نمی دهند. چرا تنها تعداد محدودی از کسب و کارهای موفق ایرانی در سطح بین المللی فعالیت می کنند. اکنون این شیوه توسعه کسب و کار بخصوص فرانچایز شکل کسب و کار در کشور ما نیز بسیار نوپا بوده و رونق گرفتن آن میتواند کمک بسیار زیادی در تولید و صادرات محصول و خدمات با کیفیت به مرزهای خارجی گردد. توجه به این صنعت سبب شتاب گرفتن برندسازی در کشور و شفاف سازی جریان های اقتصادی می گردد. همچنین اشتغال زایی در ابعاد بسیار گسترده و توزیع مناسب و عادلانه محصولات و خدمات از دیگر مزایای توجه به این صنعت است.
رابطه فرانچایزینگ و کارآفرینی
برای مطالعه فرانچایزینگ در حیطه و یا قلمرو کارآفرینی باید توجه داشت که کارآفرینی در بر گیرنده مجموعه پیچیده از مفاهیم هم مرز و دارای هم پوشانی مانند مدیریت تغییر، نوآوری، تلاطم تکنولوژیکی و محیطی، توسعه محصول جدید، مدیریت کسب کار کوچک، فردگرایی و تکامل صنعت است.
کارآفرینی پدیده ای چند بعدی بوده و و مرز رشته هایی همچون مدیریت، اقتصاد، جامعه شناسی، بازاریابی، مالی، روانشناسی و مردم شناسی را میان بر میزند. و به جرات میتوان گفت برای توسعه کسب و کار به روش فرانچایز باید در مرز میان رشته های مزبور حرکت کرد.
مطالعه راجع به فرانچایزینگ حاکی از آنست که نیاز کنونی محیط کسب و کار کشور ما به شناخت الزامات و ابعاد این شیوه توسعه کسب و کار می باشد. روشی که اجرای گسترده آن، توسعه اقتصادی، ورود به بازارهای بینالمللی، ارز آوری، افزایش درآمد ملی و ایجاد اشتغال و ... را در پی خواهد داشت. بنابراین، فرانچایزینگ یک حیطه فعالیت کارآفرینانه با منافع نیرومند سیاست عمومی در سطح ملی خواهد بود.
توسعه فرانچازینگ در ایران
برای توسعه فرانچایزینگ در ایران باید کارهای بسیار زیادی انجام شود. از زیرساخت های قانونی گرفته تا فرهنگ سازی و انتقال دانش به صاحبان کسب و کارها باید مورد توجه قرار گیرند. در اینجا قصد داریم نگاه کلی بیندازیم به اقدامات بالقوه ای که می تواند منجر به توسعه این صنعت شود:
1- زیرساخت های نهادی و قانونی
در حقوق ایران فرانشیز آنگونه که بایسته است مورد کنکاش واقع نشده است و این روش در ادبیات حقوقی هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است. ضمن اینکه در نظام حقوقی ایران تاکنون قانون خاص فرانشیز به تصویب نرسیده و باید وضعیت این عقد را با توجه به اصول کلی حاکم بر قراردادها روشن کرد. در نتیجه بررسی و تحلیل ارکان این پیمان به طور کلی و بررسی ماهیت و اعتبار آن در حقوق ایران یک ضرورت است.
با اینکه در حقوق ایران بسیاری از مقررات داخلی تسهیل کننده فرانشیز است و با تصویب قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری در سال 1386 بستر مناسبی در قلمرو حقوق مالکیت معنوی برای جذب فرانشیز در ایران ایجاد شده است، فقدان قانون خاص فرانشیز و نگاه منفی قانون سیاست های کلی اجرای اصل 44 قانون اساسی به شروط ضد رقابت، به طور کلی گویای این مطلب است که در شرایط حاضر بستر حقوقی مناسب برای جذب این شیوه در ایران وجود ندارد که در جهت غلبه بر این موانع بایستی با تقنین خاص و اصلاح مقررات موجود انگیزه لازم در اشخاص خارجی جهت ورود به بازار ایران در قالب فرانشیز ایجاد کرد، موضوعی که می تواند الگوی مناسبی جهت توسعه فرانشیزهای داخلی واقع شود.
یکی از مهمترین مسائل در این زمینه عدم وجود یک نهاد مستقل و تخصصی در حوزه فرانچایز در کشور است. وجود یک نهاد که بتواند قوانین و شرایط را با اقتدار ابلاغ و مهیا کند. و درواقع سیستم های فرانچایز متناسب با فرهنگ داخلی طراحی و دانش روز دنیا را بومی سازی کند و در اختیار کسب و کارها قرار دهد. همچنین شکلگیری کسب وکارهای واسطه بین امتیاز دهندگان و امتیاز گیرندگان می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. وجود مراکزی که کسب و کارها بر اساس معیارهای زیر سنجش کند و صلاحیت آنها را در اختیار امتیاز گیرندگان بالقوه قرار دهد. و مراحل قانونی و اداری را برای هر دو طرف شفاف سازی کند.
معیارها مورد نظر:
- منحصر به فرد بودن محصول یا خدمت: محصول یا خدمت می بایستی در برخی از ابعاد ارزش گذاری شده توسط مشتریان، منحصر به فرد باشد.
- سودآوری مستمر شرکت: لازم است که کسب و کار دائما سودآور بوده و سودآوری آینده آن نیز قابل پبش بینی باشد.
- سودآوری در سراسر سال: کسب و کاری که قصد امتیازی کردن فعالیت خود را دارد باید در سراسر سال و نه تنها در فصول خاصی سودآور باشد.
- درجه پالایش سیستم کسب و کار شرکت: سیستم ها و رویه های گرداندن کسب و کار بایستی پیراسته گردیده، به گونه ای که برای آموزش به متقاضیان واجد شرایط ساده باشد، و همچنین این رویه ها بصورت مکتوب مستند گردند. (سهولت انتقال دانش تولید)
- شفافیت برنامه کسب و کار: لازم است تا پیشنهاد یا برنامه کسب و کار به نحوی شفاف باشد تا امتیازگیرنده بالقوه به طور کامل آن چه را که به آن متعهد می گردد، بفهمد.
2- اطلاع رسانی و آموزش
آنچه در میان برخی از کسب و کارهای موفق کشور ما مرسوم شده و شاهد آن هستیم، افتخار به عدم توسعه خود و حتی حک کردن و تاکید بر" شعبه دیگری ندارد" است. در این خصوص به واحد های صنفی بسیاری بر میخوریم که به دلیل سال ها تلاش به نامی شناخته شده و معتبر دست یافته و تصویر ذهنی مثبتی از خود به وجود آوردهاند. به طوری که از نظر کیفیت و حتی قیمت در مردم ایجاد اطمینان نموده اند. به همین دلیل، مشتریان از نقاط مختلف برای خرید به آن ها مراجعه می کنند. با وجود تمام دشواری هایی که ممکن است در کشور ما برای توسعه زنجیره های فرانچایزینگ وجود داشته باشد، در صورتی که چنین کسب و کار هایی توان مالی توسعه خود را با ایجاد واحد های تحت مالکیت نداشته باشند، با تقویت قدرتی که به واسطه تلاش موفقیت آمیز خود کسب نموده اند می توانند به اعطای امتیاز(فرنچایز) اقدام کنند. اما مشکل اینجاست که بسیاری از این کسب و کارها ریسک انجام این کار را نمی پذیرند و یا اصلا با این مقوله آشنا نیستند. و یا به قول معروف "توجیه نیستند". از سوی دیگر امتیازگیرندگان بالقوه زیادی هستند که سرمایه خود را نمی دانند چگونه استفاده کنند و نمایندگی اخذ کنند.
3- تقویت سیستم های موجود
یکی از روشهای توسعه فرانچایز، تقویت کسب و کارهایی است که در حال حاضر با سیستم فرانچایز در حال فعالیت هستند. بعنوان مثال تسهیلات ویژه ای برای فرانچایز این برندها برای فعالیت در خارج از کشور در نظر گرفته شود. مثلا رستوران زنجیره ای "پدر خوب" برای ایرانیان کشورهای همسایه و حتی اروپا و آمریکا می تواند یک برند شناخته شده محسوب شود. و مشتری های زیادی را به خود جذب کند.
پیاده سازی مدیریت دانش در کسب و کار های امتیازی به منظور فرآیند انتقال دانش امتیاز دهنده به امتیازگیرنده و همچنین نشر و اشتراک منظم افقی و عمودی دانش در سیستم فرانچایزینگ یک کسب و کار، به منظور تسهیم اطلاعات و دانش مفید بین نمایندگی ها و آخرین اطلاع رسانی ها و ... می تواند یکی از روش های موثر در تقویت این مدل کسب و کار باشد. چرا که به زعم پیتر دراکر (1993): "در اقتصاد امروز دنیا، دانش منبعی همانند و در عرض سایر منابع تولید مثل کار، سرمایه و زمین نیست، بلکه تنها منبع معنی دار عصر حاضر به شمار می رود. بدین ترتیب، با تقویت هر چه بیشتر قابلیت ها و تاکید بر آن ها امکان رشد سریع فراهم آمده و در نهایت مردم نیز از خدمات و محصولات با کیفیت و به صرفه آن ها در نقاط مختلف شهر یا حتی کشور بهره مند خواهند گردید.
4- تشویق کسب و کارها
توانایی مالی یکی از عوامل مهم در انتخاب یک فرانجایز از سوی امتیازگیرندگان بالقوه است. برخی عقیده دارند که هزینه های اداره یک کسب و کار امتیاز گرفته به دلیل تعهدات هزینه ای امتیاز گیرنده در پرداخت مبالغ و حق امتیازها و بعلاوه محدودیت در خرید تدارکات و تجهیزات نسبت به یک کسب و کار مستقل بالاتر است. معمولا امتیازدهندگان از دارایی های نقدی برای فراهم کردن پول برای امتیاز گیرندگان برخوردا نیستند. بیشتر امتیاز دهندگان با نقش دو گانه وام دهنده و امتیاز دهنده به دلیل وجود دو ریسک روی یک پروژه موافق نیستند. چون در صورت ورشکستگی احتمالی نه تنها پول قرض داده شده به امتیاز گیرنده از دست میرود و بلکه حق امتیازها نیز متوقف میگردد. پس امتیاز گیرندگان بالقوه به تامین مالی از بیرون برای پوشش هزینه های کلی پروژه خود نیاز خواهند داشت.
با توجه به ضعف فرانچازینگ در کشور ایران، می توان با در نظر گرفتن مشوق هایی توسط دولت و بانک ها، فرانچایزینگ را در کشور توسعه داد؛ به گونه ای که دولت با قایل شدن تخفیفات مالیاتی برای امتیاز دهندگان، آنها را به فرانچایز کردن کسب و کار خود تشویق نماید؛ از طرف دیگر بانک ها با ارایه وام های میان مدت و بلند مدت به امتیاز گیرندگان، می توانند نقش موثری در تشویق آنها در خرید امتیاز داشته باشند.
یکی از مشکلات کسب و کارهای فرانچایزینگ نوپا هزینه سنگین تبلیغات در بازارهای جدید می باشد که بر عهده امتیاز دهنده است. لذا برای تشویق این کسب و کارها در حوزه تبلیغات میتوان تسهیلات ویژه ای را در این زمینه درنظر گرفت. مثلا کسب و کار های امتیازدهنده تا یک سال اول می توانند به تعداد موارد مشخص در مکان های عمومی و رسانه های مختلف تبلیغات کنند.
نتیجه گیری
به جرات میتوان گفت امروزه بسیاری از کسب و کارها در داخل کشورمان در یک حالت سر در گمی قرار دارند. و به دلیل آگاهی نداشتن از دانش کسب و کار و همچنین عدم زیر ساخت های مناسب در سطح کلان و مواردی از این قبیل، تفکر علمی ندارند و همان شیوه سنتی ادراه کسب و کار خود را دنبال می کنند. در حالیکه اگر همین کسب و کارهای کوچک توسعه پیدا کنند، بوسیله ایجاد اشتغال، به کارگیری منابع مالی کوچک و پراکنده و ایجاد اتصال بین صنایع و بخش های مختلف اقصاد، توسعه منطقه ای را شاهد خواهیم بود و همین امر منجر به توسعه اقتصادی در سطح ملی خواهد شد. فرانچایزینگ نیز باید به عنوان یک استراتژی توسعه کسب و کار هم در دستور کار نهادهای دولتی و هم کسب و کار ها قرار گیرد.
مطالب مرتبط
خواندن مطالب زیر به شما پیشنهاد می شود
پربازدید ترین مطالب
-
مزایای نوشتن بیزینس پلن
اگر افکار و اهدافی که شما در ذهنتان دارید را یک محصول در نظر بگیریم، بیزینس پلن بستهبندی و دستورالعمل آن محصول است! هرچه این بستهبندی حرفهایتر باشد و هر چقدر دستورالعمل استفاده از آن واضحتر و شفافتر باشد، آن محصول در بازار سرانجام بهتری خواهد داشت!!
نظرات کاربران